مولانا بیش از دیگر عارفان شاعر در اشعار خود از قرآن تاثیر گرفته است زیرا آنچه او از قرآن در آثار خود بهره برده است تنها ظاهر و صورت کلمات نیست بلکه مفهوم و درون مایه آیات است، و در واقع نی نامه سرآغاز مثنوی و به عنوان عصاره اندیشه مولاناست و برگرفته از مفهوم آیات کریمه است؛ و نی را رمزی از وجود انسان کامل و ولی الهی میداند که درون او از تعلقات دنیوی و هواهای نفسانی تهی گشته و از خود و خلق فانی شده و به حق باقی گشته است از این روست که عارف از خود رسته مثل نی زبان قال ندارد و اگر حکایتی می گوید انعکاس نغمه ی کسی است که در وی می دمد یعنی او مصداق آن کس میشود که خداوند در قرآن کریم می فرماید. مفهوم اصلی ابیات نی نامه تخلی نفس است که موجب رسیدن به قابلیت و دریافت عنایات غیبی می باشد که با معرفت به حق طی می گردد به صورتی که عشق در جمیع کاینات ساری می شود چرا که هر موجودی به سوی مرتبه عالی خود اشتیاق دارد زیرا اصولا سبب حرکت و تکاپوی موجودات شوق به کمال است و کمال و سعادت انسان در سیر الی الله است که جز با وساطت و اشارات انسانی که مظهر نور خداوند است ، میسر نخواهد شد و این حرکت به سوی کمال در نی نامه به زیبایی ترسیم شده است و از آنجا که عنوان مورد بحث ابیات نی نامه را با آیات قرآن تطبیق میدهد سعی دارد انسان را براساس فطرت پاک خود به پروردگار خویش متصل نماید حال چه بارجوع اختیاری که همان فنای فی الله ومرگ معنوی است یا با رجوع اجباری که همان مرگ طبیعی انسانهاست؛ اما هدف، تشبیه انسان به نی میباشد یعنی خالی شدن انسان ازتعلقات ونفسانیات خویش، تا آماده فهم و درک اسرار الهی گردد وتسلیم محبت حق به سوی سعادت وکمال نهایی سیرنماید.
واژگان كليدي: تطبیق ، نی نامه ، مثنوی ، قرآن.
فاطمه طاهري مدرسه علميه الزهراء سلام الله عليها- اراك
